"Διαπροσωπικές σχέσεις και Ψυχική Υγεία"
«Χτίζοντας έναν υγιή εαυτό»
Γενικά:
Σκοπός της Αγωγής Υγείας είναι η προάσπιση, η βελτίωση και η προαγωγή της ψυχικής και σωματικής υγείας και της κοινωνικής ευεξίας των μαθητών, αφενός µε την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους και της κριτικής τους σκέψης, αφετέρου µε την αναβάθμιση του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους.
Το πρόγραμμα Αγωγής Υγείας "Διαπροσωπικές σχέσεις και Ψυχική Υγεία" πραγματοποιήθηκε το σχ. έτος 2013-14 στο 18ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων από τους εκπαιδευτικούς Αβραάμ Γεώργιο της Στ2, Βουρίκη Αφροδίτη της Γ1 και Παπαδογεώργο Δημήτρη του Ε1.
Ακολουθεί η περιγραφή του προγράμματος σε γενικές γραμμές.
Η μοναδικότητά μου
Στόχοι : Να σκεφτούμε για τον εαυτό μας, τι άνθρωποι είμαστε και για ποιο λόγο κανένας άλλος δεν είναι σαν εμάς
Να σκεφτούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, τις ικανότητές μας
Τι μάθαμε
Συζητήσαμε στον κύκλο για το όνομά μας κι αν ξέραμε γιατί μας βάφτισαν έτσι. Ανακαλύψαμε μ' αυτό τον τρόπο ότι μπορεί να υπάρχουν παιδιά με το ίδιο όνομα, αλλά ο καθένας ονομάστηκε έτσι για διαφορετικό λόγο.
Τι κάναμε:
Συμπληρώσαμε στα πέταλα ενός ζωγραφισμένου λουλουδιού τα εξής:
Πώς είμαι: κοντός κι όμορφος, ψηλός, μελαχρινός, δυνατός και συμπαθητικός - λεπτή και ψηλή, με μαύρα μάτια και μαλλιά - μέτριος και όμορφος ...
Τα αγαπημένα μου πρόσωπα: ο μπαμπάς κι η μαμά, οι φίλοι μου, η θεία μου, η γιαγιά κι ο παππούς, η οικογένειά μου
Τα αγαπημένα μου φαγητά: μπιζέλια, παστίτσιο, γεμιστά, σπανάκι, μακαρόνια ...
Τι μπορώ να κάνω: ποδήλατο, να διαβάζω, να καθαρίζω το δωμάτιό μου, να κάνω χειροτεχνίες, να βοηθάω ...
Το αγαπημένο μου χρώμα: πορτοκαλί, άσπρο, μπλε, πράσινο, κόκκινο ...
Τα αγαπημένα μου παιχνίδια: κρυφτό, μπάλα, κυνηγητό, Σίντι και Μπάρμπι, Άξιονμαν, αμάξια, καράτε ...
Στον ελεύθερό μου χρόνο: βλέπω τηλεόραση, ζωγραφίζω, κάνω βόλτα, διαβάζω παραμύθια, παίζω με τους φίλους μου ...
Τι επιθυμώ: να παίζω μπάλα, να πάω στην Αθήνα, να κάνω πιο ωραία γράμματα, να έχω πιο πολλούς φίλους, να γίνω δασκάλα, να ήμουν λεπτός, ένα σκυλάκι, να είμαι πλούσιος, να έρθει ο θείος από τη Γερμανία...
Τα αγαπημένα μου πράγματα: η τσάντα μου, οι κούκλες μου, τα παιχνίδια, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τα σχολικά είδη...
Στο κέντρο του λουλουδιού κολλήσαμε τη φωτογραφία μας.
Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
Στόχοι: - Να καλλιεργήσουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας
- Να αναγνωρίσουμε τα όριά μας με τρόπο θετικό και δημιουργικό
- Να βάλουμε στόχους
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και για άλλα που δε μπορούμε αλλά θα θέλαμε να τα κάνουμε κάποια στιγμή. Για κάτι που μας είπε κάποιος και αισθανθήκαμε άσχημα, αλλά και για κάτι που μας είπε κάποιος και αισθανθήκαμε καλά. Θέλουμε να μας ενθαρρύνουν, να μας ενισχύουν, να μας επαινούν.
Τι κάναμε:
Στο επάνω μέρος ενός χαρτιού γράψαμε το όνομά μας και το δώσαμε στο διπλανό μας. Αυτός έγραψε στο κάτω μέρος κάτι καλό για το όνομα που διάβασε, το δίπλωσε προς τα μέσα και το έδωσε στον επόμενο να γράψει. Στο τέλος ο ιδιοκτήτης του χαρτιού διάβασε όλα τα καλά λόγια που του έγραψαν.
Στη συνέχεια γράψαμε "Μπορώ να ..." και "Θα ήθελα να ..." σε χάρτινα φύλλα δέντρου και τα κολλήσαμε πάνω στα δέντρα.
Ομοιότητα και διαφορά
Στόχοι: - Να βρούμε τις ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους από διαφορετικές πολιτιστικές ομάδες και έθνη
- Να δούμε πώς οι διαφορές κάνουν πιο πλούσια τη ζωή των ανθρώπων μαθαίνοντας διαρκώς καινούρια πράγματα
- Να σκεφτούμε ένα κόσμο που όλοι θα σέβονται όλους
Τι μάθαμε:
Όλοι διαφέρουμε αλλά έχουμε και κοινά στοιχεία.
Οι ομοιότητες που έχουμε μεταξύ μας είναι: στο φύλο, στην ηλικία, στις ανάγκες, για τροφή, σπίτι, οικογένεια, αγάπη, ζεστασιά, φροντίδα, φίλους, ειρήνη.
Οι διαφορές που έχουμε είναι: στο χρώμα, στην εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο, την ηλικία, ύψος, βάρος, σχήμα προσώπου, χρώμα μαλλιών, ματιών.
Τι κάναμε:
Χωριστήκαμε σε ομάδες και φτιάξαμε με την τεχνική του κολάζ "την ανθρώπινη οικογένεια".
Μια ομάδα έφτιαξε το κολάζ με τίτλο "Η γη - το σπίτι μας" στο οποίο άτομα από διαφορετικά μέρη μένουν στο ίδιο σπίτι.
Η άλλη ομάδα έφτιαξε με τις φωτογραφίες ένα ανθρώπινο λουλούδι.
Η τρίτη έβαλε τις φωτογραφίες σε μια μεγάλη καρδιά με τίτλο "Η ανθρώπινη οικογένεια" και η τέταρτη ομάδα έβαλε τις φωτογραφίες πάνω σε μια ζωγραφισμένη υδρόγειο.
Στις εικόνες που συγκεντρώσαμε παρατηρήσαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές στο χρώμα, στο ντύσιμο, στις κατοικίες, στις συνήθειες κ.ά.
Βρήκαμε πόσες διαφορετικές ομάδες και εθνικότητες ζουν στην περιοχή μας και ποια κοινά και ποιες διαφορές έχω με τα άλλα παιδιά.
Βρήκαμε κώδικες και συνθήματα που να ενθαρρύνουν τις καλές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως: "Ειρήνη - φιλία - αγάπη - βοήθεια", "Αγάπη χωρίς σύνορα σε όλη τη γη - βοήθεια σε όλους τους ανθρώπους".
Μαθαίνω να επικοινωνώ σωστά
Στόχοι: Να τα παιδιά τη σημασία της επικοινωνίας και να αποκτήσουν επικοινωνιακές δεξιότητες.
Τι μάθαμε:
- Μιλήσαμε για τους τρόπους που επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλον.
- Αναφερθήκαμε σε διασκεδαστικά περιστατικά που προκαλούνται από κακή επικοινωνία.
- Συζητήσαμε για περιπτώσεις κατά τις οποίες κάτι που είπαμε δεν έγινε σωστά αντιληπτό και εξηγήσαμε τους λόγους για τους οποίους αποτύχαμε.
Τι κάναμε:
Τα παιδιά έφτιαξαν απλές «τηλεφωνικές συσκευές» και τους ζητήθηκε να πάρουν από ένα πλαστικό ποτηράκι το καθένα και να το χρησιμοποιήσουν είτε ως μικρόφωνο είτε ως ακουστικό, μιλώντας με τη σειρά πότε ο ένας και πότε ο άλλος στη «γραμμή». Αναζητή-θηκαν τρόποι για να μιλούν καλύτερα και οι λόγοι που μειώνουν την κατανόηση.
Αξιολόγηση
Συζητήσαμε για το τι εμποδίζει την αποτελεσματική επικοινωνία και καταγράψαμε πρακτικούς τρόπους για να ξεπεραστούν τα εμπόδια. Εστιάσαμε στη σημασία της γλώσσας του σώματος και των εκφράσεων. Τι μας άρεσε και τι μας δυσκόλεψε περισσότερο στο μάθημα.
Μαθαίνω να ακούω σωστά
Στόχοι: Να ξεχωρίζουν τους ήχους ερευνώντας τα συστατικά στοιχεία μιας καλής ακρόασης.
Τι μάθαμε:
Μιλήσαμε για τους ήχους που ακούμε καθημερινά και ξεχωρίσαμε τη διαφορά του «ακούω» και «αφουγκράζομαι έναν ήχο». Επίσης συζητήσαμε γιατί είναι σημαντικό να ακούμε τον συνομιλητή μας και πως νιώθουμε όταν θέλουμε να πούμε κάτι σημαντικό και οι άλλοι δεν μας ακούν.
Τι κάναμε:
- Τα παιδιά κάθισαν σε κύκλο και έκλεισαν τα μάτια. Τους ζητήθηκε να ακούσουν σιωπηλά για 2 λεπτά – να αναπνέουν και να συγκεντρωθούν για να ακούσουν.
Οι ήχοι που άκουσαν και αναγνώρισαν ήταν από το Μουσικό Χωριό ΕΜΜΕΛΕΙΑ στο youtube. Ακολούθησαν ερωτήσεις.
- Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια και τους μοιράστηκαν στην τύχη κάρτες ζώων. Μετά τους ζητήθηκε να γυρίζουν στην τάξη κάνοντας τη φωνή του ζώου που βρίσκεται στην κάρτα τους και να κάνουν ζευγάρια με τα άτομα που κάνουν την ίδια φωνή.
- Δημιουργία αφίσας με καρτελίτσες τρόπων και κανόνων, που μας βοηθούν στο να γίνουμε καλύτεροι ακροατές.
Αξιολόγηση
Συζητήσαμε για το :
- Πως μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτά που μάθαμε και
- «ποιο ήταν για μένα το σημαντικότερο σημείο του μαθήματος»
Τα λάθη επιτρέπονται
Στόχοι: Να βοηθήσει τα παιδιά να καταλάβουν:
- ότι όλοι μας, μικροί –μεγάλοι, κάνουμε λάθη
- ότι συνήθως το να κάνουμε λάθη δεν είναι πάντα κακό
- ότι το σημαντικό είναι αν μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας ή απλώς τα προσπερνάμε.
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για λάθη που έχουμε κάνει κάποια στιγμή στη ζωή μας και τι είδους λάθη ήταν. Επίσης είπαμε για τα είδη των λαθών και τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά.
Τι κάναμε:
- Ψάξαμε μέσα στην καθημερινή μας ζωή καθώς και στην ιστορία και βρήκαμε λάθη που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα όπως και λάθη χωρίς ιδιαίτερη σημασία
- Τα παιδιά σε ζευγάρια έκαναν ένα σύννεφο, έναν κύκλο διαλόγου και ένα ουράνιο τόξο. Επέλεξαν δύο λέξεις που να περιγράφουν τα συναισθήματά τους όταν κάνουν λάθη και τις έγραψαν πάνω στο σύννεφο, δύο πράγματα που μπορούν να κάνουν για να αλλάξουν την εμπειρία από αρνητική σε θετική και συμπλήρωσαν την ημιτελή φράση «Μπορώ…» πάνω στη φούσκα του διαλόγου καθώς και δύο λέξεις που να περιγράφουν τα συναισθήματά τους όταν έχει διορθωθεί το λάθος, τις οποίες έγραψαν πάνω στο ουράνιο τόξο. Μετά κόλλησαν τα μικρότερα σχήματα (αφού πρώτα τα χρωμάτισαν) σε τρία μεγαλύτερα αντίστοιχα σχήματα από χαρτόνι στον τοίχο.
Αξιολόγηση
Συζήτηση γι΄αυτά που έμαθαν και για το πώς θα προσπαθήσουν να τα εφαρμόσουν.
Αντιμετώπιση έντονων συναισθημάτων
Στόχοι: - Να δεχτούμε ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουμε διάφορα έντονα συναισθήματα
κατά καιρούς.
- Να βρούμε με ποιους τρόπους θα αντιμετωπίζουμε τα έντονα συναισθήματα.
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για το ποια ήταν τα έντονα συναισθήματα που νιώσαμε στη ζωή μας. Αναζητή- σαμε τους λόγους που προκάλεσαν αυτά τα συναισθήματα. Κατόπιν σκεφτήκαμε τους τρόπους που αντιδρούμε σ’ ένα έντονο συναίσθημα κι αν νιώθουμε κάποιες αλλαγές στο σώμα μας. Τέλος αναφέραμε τους τρόπους αντιμετώπισης έντονων συναισθημάτων.
Τι κάναμε:
- Βάλαμε μουσική και ζητήθηκε από τα παιδιά να κινούνται – χορεύουν στο ρυθμό της. Όταν σταματούσε η μουσική ακουγόταν ένα συναίσθημα: π.χ. λύπη, χαρά κ.λπ. Τότε τα παιδιά έπρεπε να παραστήσουν ένα άγαλμα που θα απεικονίζει αυτό το συναίσθημα, χρησιμοποιώντας όχι μόνο το πρόσωπό τους αλλά και ολόκληρο το σώμα τους.
+-+%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%BF.jpg)
- Κάθε ομάδα πήρε από μια κάρτα έντονων συναισθημάτων και σκέφτηκαν όλα τα παιδιά μαζί μια ιστορία που να ταιριάζει με την κάρτα. Αφού τις έγραψαν τις διάβασαν στις άλλες ομάδες και μετά τις ανάρτησαν στον τοίχο της τάξης.
Αξιολόγηση
Ερωτήματα και εικασίες για το αν νομίζουν ότι μπορούν, από τώρα και στο εξής, να αντιμετω- πίζουν καλύτερα τα έντονα συναισθήματα τους.
Είμαι υπεύθυνος
Στόχοι: - Τα παιδιά να αναγνωρίσουν το ρόλο που παίζουν οι ενήλικες στη διατήρηση της ασφάλειας και της υγείας τους.
- Να βρουν τρόπους που μπορούν να αναλάβουν ευθύνη για τον εαυτό τους, την υγεία
και την ασφάλειά τους.
- Να συνειδητοποιήσουν τις υποχρεώσεις που έχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου
ηλικίας.
Τι μάθαμε:
Αναλύσαμε τη σημασία των λέξεων «υπευθυνότητα» και «ευθύνη» καθώς και τη σημασία του επιθέτου «συνεπής». Επίσης συζητήσαμε για τις δουλειές που κάνουν τα παιδιά στο σπίτι και στο σχολείο και για τις οποίες έχουν την ευθύνη. Οι ευθύνες είναι απαραίτητο μέρος της ζωής μας. Επίσης συζητήσαμε για την υπερηφάνεια που νιώθουμε όταν κάνουμε καλά μια δουλειά και για το πόσο ευτυχισμένοι νιώθουμε όταν ξέρουμε ότι έχουμε συμβάλει σ’ αυτό κι εμείς οι ίδιοι.
Τι κάναμε:
- Τα παιδιά –σε ζευγάρια- επέλεξαν μια δουλειά την οποία έκαναν αναπαράσταση της με παντομίμα στα ζευγάρια τους. Το άλλο παιδί έπρεπε να αναγνωρίσει την εργασία.
- Τα παιδιά αφού απάντησαν στην ερώτηση που τους δόθηκε: «ποιανού υποχρέωση είναι να φροντίζει για την ασφάλεια και την υγεία μου», έφτιαξαν μετά μια ιστορία για τον τοίχο με θέμα: «Οι άνθρωποι που φροντίζουν για την ασφάλεια και την υγεία μου».
- Τα παιδιά αφού χωρίστηκαν σε ομάδες, τους μοιράστηκαν κάρτες ανθρώπων που φροντίζουν για την ασφάλεια και ανθρώπων που φροντίζουν για την ασφάλεια και την υγεία τους. Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς που φροντίζουν για τη δική τους ασφάλεια και υγεία.
- Μετά τους μοιράσαμε υλικό για την κατασκευή λουλουδένιων σχημάτων με τη φράση στο κέντρο τους: «Προσέχω τον εαυτό μου». Οι απαντήσεις των παιδιών για το τι πρέπει να κάνουν γράφτηκαν στα πέταλα των λουλουδιών.
Αξιολόγηση
Μιλήσαμε με τα παιδιά για το μάθημα για το τι καινούριο έμαθαν και τα ενθαρρύναμε να ζητούν βοήθεια και συμβουλές όταν τα χρειάζονται.
Νοιάζομαι για το σώμα μου
Στόχος: Να βρουν τα παιδιά τη σύνδεση και τους τρόπους της φροντίδας του σώματός τους με τη βελτίωση της υγείας τους.
Τι μάθαμε:
Μελετήσαμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να νιώσουμε καλά με τον εαυτό μας.
Συζητήσαμε για το σώμα μας και όλα αυτά που κάνουμε για να το προσέχουμε.
Τι κάναμε:
- Ζητήθηκε από τα παιδιά να δείξουν διάφορες δεξιότητες και κινήσεις που μπορούν να κάνουν με το σώμα τους.
- Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια και τους ζητήθηκε να γράψουν στις καρτελίτσες τους «τι νομίζουν ότι χρειάζεται το σώμα τους για να είναι υγιές». Κατόπιν κάθε ζευγάρι κόλλησε την καρτέλα του σ’ ένα χαρτόνι.
- Τα παιδιά σε ομάδες των τεσσάρων έψαξαν και βρήκαν γνωμικά και αποφθέγματα που έχουν σχέση με τη φροντίδα του σώματος. Πήραν ένα χαρτόνι και το χώρισαν στη μέση. Στο ένα μέρος κάθε ομάδα έγραψε το γνωμικό που βρήκε. Μια άλλη ομάδα κόλλησε στο άλλο μισό του χαρτονιού εικόνες που δείχνουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να διατηρήσουν το σώμα τους υγιές και καλά.
Αξιολόγηση
Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν τι έμαθαν σ’ αυτή τη δραστηριότητα και πώς θα το εφαρμόσουν πρακτικά.
Συμπεράσματα και παρατηρήσεις σχετικά με το πρόγραμμα
Με την υλοποίηση του προγράμματος «Διαπροσωπικές σχέσεις και ψυχική υγεία» προσπαθή- σαμε να μυήσουμε τα παιδιά σ’ ένα νέο –γι αυτά – τρόπο καλλιέργειας προσωπικών δεξιοτή- των, παροχής γνώσεων και ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων.
Το όλο πρόγραμμα ήταν μια πρόκληση για μας γιατί απαιτούσε το συντονισμό και τη συνεργα- σία τμημάτων και παιδιών διαφορετικού πολιτιστικού υπόβαθρου και συνηθειών (Ελλήνων και Ρομά).
Ο λόγος ήταν ότι μπορεί εδώ και χρόνια το σχολείο μας να λειτουργεί ως μεικτό όμως οι παρέες των παιδιών ήταν ως επί το πλείστον ομοιογενείς.
Κατ’ αρχάς, φροντίσαμε οι δραστηριότητες να άπτονται των ενδιαφερόντων και κυρίως των δεξιοτήτων τους.
Μέσα από τις ομάδες και τα παιχνίδια μάθησης, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους και βίωσαν διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας. Η συνεργασία των παιδιών ήταν φυσική και αβίαστη. Οι οποιεσδήποτε προκαταλήψεις ή στερεότυπα παραμερίστηκαν και τα παιδιά από- λαυσαν κυριολεκτικά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η όλη διαδικασία του προγράμματος κύλισε μέσα σ’ ένα κλίμα ασφάλειας εμπιστοσύνης και σεβασμού καθώς τα παιδιά αισθάνονταν ότι η συμβολή τους στην επιτυχία του μαθήματος ήταν σημαντική. Συνειδητοποίησαν επίσης κάποια κοινά πολιτισμικά - και όχι μόνο- στοιχεία μετα- ξύ τους και βρήκαν κοινούς τρόπους ανάληψης ευθυνών μέσα από τη λειτουργία ετερογενών ομάδων.
Ουσιαστικά οι μαθητές ένιωσαν μέλη ενός ενιαίου συνόλου, χάρηκαν τη συνεργασία με τους συμμαθητές τους και ένιωσαν ικανοποίηση με τη συμμετοχή της ομάδας τους στο πρόγραμμα.
Έτσι, ενισχύθηκαν οι μεταξύ τους σχέσεις που ήταν και ο γενικότερος στόχος του προγράμμα- τος.
Οι δυσκολίες που είχαμε να αντιμετωπίσουμε είχαν να κάνουν μόνο με το χρόνο διεξαγωγής του προγράμματος καθώς και με τον εμπλουτισμό του με άλλες δραστηριότητες και ομαδικών παιχνιδιών μάθησης. Σε γενικές γραμμές όμως προσπαθήσαμε να καλύψουμε όλες τις επιμέ- ρους ενότητες έστω και με μια τουλάχιστον δραστηριότητα.
Εν κατακλείδι το εν λόγω πρόγραμμα ανέδειξε ότι οι μαθητές μέσα από ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές αποκτούν όχι μόνο γνώσεις αλλά κοινωνικές δεξιότητες (επικοινωνία – συνεργασία), κριτική σκέψη και δημιουργικότητα.
«Χτίζοντας έναν υγιή εαυτό»
Γενικά:
Σκοπός της Αγωγής Υγείας είναι η προάσπιση, η βελτίωση και η προαγωγή της ψυχικής και σωματικής υγείας και της κοινωνικής ευεξίας των μαθητών, αφενός µε την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους και της κριτικής τους σκέψης, αφετέρου µε την αναβάθμιση του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους.
Το πρόγραμμα Αγωγής Υγείας "Διαπροσωπικές σχέσεις και Ψυχική Υγεία" πραγματοποιήθηκε το σχ. έτος 2013-14 στο 18ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων από τους εκπαιδευτικούς Αβραάμ Γεώργιο της Στ2, Βουρίκη Αφροδίτη της Γ1 και Παπαδογεώργο Δημήτρη του Ε1.
Ακολουθεί η περιγραφή του προγράμματος σε γενικές γραμμές.
Η μοναδικότητά μου
Στόχοι : Να σκεφτούμε για τον εαυτό μας, τι άνθρωποι είμαστε και για ποιο λόγο κανένας άλλος δεν είναι σαν εμάς
Να σκεφτούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, τις ικανότητές μας
Τι μάθαμε
Συζητήσαμε στον κύκλο για το όνομά μας κι αν ξέραμε γιατί μας βάφτισαν έτσι. Ανακαλύψαμε μ' αυτό τον τρόπο ότι μπορεί να υπάρχουν παιδιά με το ίδιο όνομα, αλλά ο καθένας ονομάστηκε έτσι για διαφορετικό λόγο.
Τι κάναμε:
Συμπληρώσαμε στα πέταλα ενός ζωγραφισμένου λουλουδιού τα εξής:
Πώς είμαι: κοντός κι όμορφος, ψηλός, μελαχρινός, δυνατός και συμπαθητικός - λεπτή και ψηλή, με μαύρα μάτια και μαλλιά - μέτριος και όμορφος ...
Τα αγαπημένα μου πρόσωπα: ο μπαμπάς κι η μαμά, οι φίλοι μου, η θεία μου, η γιαγιά κι ο παππούς, η οικογένειά μου
Τα αγαπημένα μου φαγητά: μπιζέλια, παστίτσιο, γεμιστά, σπανάκι, μακαρόνια ...
Τι μπορώ να κάνω: ποδήλατο, να διαβάζω, να καθαρίζω το δωμάτιό μου, να κάνω χειροτεχνίες, να βοηθάω ...
Το αγαπημένο μου χρώμα: πορτοκαλί, άσπρο, μπλε, πράσινο, κόκκινο ...
Τα αγαπημένα μου παιχνίδια: κρυφτό, μπάλα, κυνηγητό, Σίντι και Μπάρμπι, Άξιονμαν, αμάξια, καράτε ...
Στον ελεύθερό μου χρόνο: βλέπω τηλεόραση, ζωγραφίζω, κάνω βόλτα, διαβάζω παραμύθια, παίζω με τους φίλους μου ...
Τι επιθυμώ: να παίζω μπάλα, να πάω στην Αθήνα, να κάνω πιο ωραία γράμματα, να έχω πιο πολλούς φίλους, να γίνω δασκάλα, να ήμουν λεπτός, ένα σκυλάκι, να είμαι πλούσιος, να έρθει ο θείος από τη Γερμανία...
Τα αγαπημένα μου πράγματα: η τσάντα μου, οι κούκλες μου, τα παιχνίδια, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τα σχολικά είδη...
Στο κέντρο του λουλουδιού κολλήσαμε τη φωτογραφία μας.
Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
Στόχοι: - Να καλλιεργήσουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας
- Να αναγνωρίσουμε τα όριά μας με τρόπο θετικό και δημιουργικό
- Να βάλουμε στόχους
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και για άλλα που δε μπορούμε αλλά θα θέλαμε να τα κάνουμε κάποια στιγμή. Για κάτι που μας είπε κάποιος και αισθανθήκαμε άσχημα, αλλά και για κάτι που μας είπε κάποιος και αισθανθήκαμε καλά. Θέλουμε να μας ενθαρρύνουν, να μας ενισχύουν, να μας επαινούν.
Τι κάναμε:
Στο επάνω μέρος ενός χαρτιού γράψαμε το όνομά μας και το δώσαμε στο διπλανό μας. Αυτός έγραψε στο κάτω μέρος κάτι καλό για το όνομα που διάβασε, το δίπλωσε προς τα μέσα και το έδωσε στον επόμενο να γράψει. Στο τέλος ο ιδιοκτήτης του χαρτιού διάβασε όλα τα καλά λόγια που του έγραψαν.
Στη συνέχεια γράψαμε "Μπορώ να ..." και "Θα ήθελα να ..." σε χάρτινα φύλλα δέντρου και τα κολλήσαμε πάνω στα δέντρα.
Ομοιότητα και διαφορά
Στόχοι: - Να βρούμε τις ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους από διαφορετικές πολιτιστικές ομάδες και έθνη
- Να δούμε πώς οι διαφορές κάνουν πιο πλούσια τη ζωή των ανθρώπων μαθαίνοντας διαρκώς καινούρια πράγματα
- Να σκεφτούμε ένα κόσμο που όλοι θα σέβονται όλους
Τι μάθαμε:
Όλοι διαφέρουμε αλλά έχουμε και κοινά στοιχεία.
Οι ομοιότητες που έχουμε μεταξύ μας είναι: στο φύλο, στην ηλικία, στις ανάγκες, για τροφή, σπίτι, οικογένεια, αγάπη, ζεστασιά, φροντίδα, φίλους, ειρήνη.
Οι διαφορές που έχουμε είναι: στο χρώμα, στην εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο, την ηλικία, ύψος, βάρος, σχήμα προσώπου, χρώμα μαλλιών, ματιών.
Τι κάναμε:
Χωριστήκαμε σε ομάδες και φτιάξαμε με την τεχνική του κολάζ "την ανθρώπινη οικογένεια".
Μια ομάδα έφτιαξε το κολάζ με τίτλο "Η γη - το σπίτι μας" στο οποίο άτομα από διαφορετικά μέρη μένουν στο ίδιο σπίτι.
Η άλλη ομάδα έφτιαξε με τις φωτογραφίες ένα ανθρώπινο λουλούδι.
Η τρίτη έβαλε τις φωτογραφίες σε μια μεγάλη καρδιά με τίτλο "Η ανθρώπινη οικογένεια" και η τέταρτη ομάδα έβαλε τις φωτογραφίες πάνω σε μια ζωγραφισμένη υδρόγειο.
Στις εικόνες που συγκεντρώσαμε παρατηρήσαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές στο χρώμα, στο ντύσιμο, στις κατοικίες, στις συνήθειες κ.ά.
Βρήκαμε πόσες διαφορετικές ομάδες και εθνικότητες ζουν στην περιοχή μας και ποια κοινά και ποιες διαφορές έχω με τα άλλα παιδιά.
Βρήκαμε κώδικες και συνθήματα που να ενθαρρύνουν τις καλές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως: "Ειρήνη - φιλία - αγάπη - βοήθεια", "Αγάπη χωρίς σύνορα σε όλη τη γη - βοήθεια σε όλους τους ανθρώπους".
Μαθαίνω να επικοινωνώ σωστά
Στόχοι: Να τα παιδιά τη σημασία της επικοινωνίας και να αποκτήσουν επικοινωνιακές δεξιότητες.
Τι μάθαμε:
- Μιλήσαμε για τους τρόπους που επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλον.
- Αναφερθήκαμε σε διασκεδαστικά περιστατικά που προκαλούνται από κακή επικοινωνία.
- Συζητήσαμε για περιπτώσεις κατά τις οποίες κάτι που είπαμε δεν έγινε σωστά αντιληπτό και εξηγήσαμε τους λόγους για τους οποίους αποτύχαμε.
Τι κάναμε:
Τα παιδιά έφτιαξαν απλές «τηλεφωνικές συσκευές» και τους ζητήθηκε να πάρουν από ένα πλαστικό ποτηράκι το καθένα και να το χρησιμοποιήσουν είτε ως μικρόφωνο είτε ως ακουστικό, μιλώντας με τη σειρά πότε ο ένας και πότε ο άλλος στη «γραμμή». Αναζητή-θηκαν τρόποι για να μιλούν καλύτερα και οι λόγοι που μειώνουν την κατανόηση.
Συζητήσαμε για το τι εμποδίζει την αποτελεσματική επικοινωνία και καταγράψαμε πρακτικούς τρόπους για να ξεπεραστούν τα εμπόδια. Εστιάσαμε στη σημασία της γλώσσας του σώματος και των εκφράσεων. Τι μας άρεσε και τι μας δυσκόλεψε περισσότερο στο μάθημα.
Μαθαίνω να ακούω σωστά
Στόχοι: Να ξεχωρίζουν τους ήχους ερευνώντας τα συστατικά στοιχεία μιας καλής ακρόασης.
Τι μάθαμε:
Μιλήσαμε για τους ήχους που ακούμε καθημερινά και ξεχωρίσαμε τη διαφορά του «ακούω» και «αφουγκράζομαι έναν ήχο». Επίσης συζητήσαμε γιατί είναι σημαντικό να ακούμε τον συνομιλητή μας και πως νιώθουμε όταν θέλουμε να πούμε κάτι σημαντικό και οι άλλοι δεν μας ακούν.
Τι κάναμε:
- Τα παιδιά κάθισαν σε κύκλο και έκλεισαν τα μάτια. Τους ζητήθηκε να ακούσουν σιωπηλά για 2 λεπτά – να αναπνέουν και να συγκεντρωθούν για να ακούσουν.
- Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια και τους μοιράστηκαν στην τύχη κάρτες ζώων. Μετά τους ζητήθηκε να γυρίζουν στην τάξη κάνοντας τη φωνή του ζώου που βρίσκεται στην κάρτα τους και να κάνουν ζευγάρια με τα άτομα που κάνουν την ίδια φωνή.
- Δημιουργία αφίσας με καρτελίτσες τρόπων και κανόνων, που μας βοηθούν στο να γίνουμε καλύτεροι ακροατές.
Συζητήσαμε για το :
- Πως μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτά που μάθαμε και
- «ποιο ήταν για μένα το σημαντικότερο σημείο του μαθήματος»
Τα λάθη επιτρέπονται
Στόχοι: Να βοηθήσει τα παιδιά να καταλάβουν:
- ότι όλοι μας, μικροί –μεγάλοι, κάνουμε λάθη
- ότι συνήθως το να κάνουμε λάθη δεν είναι πάντα κακό
- ότι το σημαντικό είναι αν μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας ή απλώς τα προσπερνάμε.
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για λάθη που έχουμε κάνει κάποια στιγμή στη ζωή μας και τι είδους λάθη ήταν. Επίσης είπαμε για τα είδη των λαθών και τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά.
- Ψάξαμε μέσα στην καθημερινή μας ζωή καθώς και στην ιστορία και βρήκαμε λάθη που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα όπως και λάθη χωρίς ιδιαίτερη σημασία
- Τα παιδιά σε ζευγάρια έκαναν ένα σύννεφο, έναν κύκλο διαλόγου και ένα ουράνιο τόξο. Επέλεξαν δύο λέξεις που να περιγράφουν τα συναισθήματά τους όταν κάνουν λάθη και τις έγραψαν πάνω στο σύννεφο, δύο πράγματα που μπορούν να κάνουν για να αλλάξουν την εμπειρία από αρνητική σε θετική και συμπλήρωσαν την ημιτελή φράση «Μπορώ…» πάνω στη φούσκα του διαλόγου καθώς και δύο λέξεις που να περιγράφουν τα συναισθήματά τους όταν έχει διορθωθεί το λάθος, τις οποίες έγραψαν πάνω στο ουράνιο τόξο. Μετά κόλλησαν τα μικρότερα σχήματα (αφού πρώτα τα χρωμάτισαν) σε τρία μεγαλύτερα αντίστοιχα σχήματα από χαρτόνι στον τοίχο.
Συζήτηση γι΄αυτά που έμαθαν και για το πώς θα προσπαθήσουν να τα εφαρμόσουν.
Αντιμετώπιση έντονων συναισθημάτων
Στόχοι: - Να δεχτούμε ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουμε διάφορα έντονα συναισθήματα
κατά καιρούς.
- Να βρούμε με ποιους τρόπους θα αντιμετωπίζουμε τα έντονα συναισθήματα.
Τι μάθαμε:
Συζητήσαμε για το ποια ήταν τα έντονα συναισθήματα που νιώσαμε στη ζωή μας. Αναζητή- σαμε τους λόγους που προκάλεσαν αυτά τα συναισθήματα. Κατόπιν σκεφτήκαμε τους τρόπους που αντιδρούμε σ’ ένα έντονο συναίσθημα κι αν νιώθουμε κάποιες αλλαγές στο σώμα μας. Τέλος αναφέραμε τους τρόπους αντιμετώπισης έντονων συναισθημάτων.
Τι κάναμε:
- Βάλαμε μουσική και ζητήθηκε από τα παιδιά να κινούνται – χορεύουν στο ρυθμό της. Όταν σταματούσε η μουσική ακουγόταν ένα συναίσθημα: π.χ. λύπη, χαρά κ.λπ. Τότε τα παιδιά έπρεπε να παραστήσουν ένα άγαλμα που θα απεικονίζει αυτό το συναίσθημα, χρησιμοποιώντας όχι μόνο το πρόσωπό τους αλλά και ολόκληρο το σώμα τους.
+-+%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%BF.jpg)
- Κάθε ομάδα πήρε από μια κάρτα έντονων συναισθημάτων και σκέφτηκαν όλα τα παιδιά μαζί μια ιστορία που να ταιριάζει με την κάρτα. Αφού τις έγραψαν τις διάβασαν στις άλλες ομάδες και μετά τις ανάρτησαν στον τοίχο της τάξης.
Αξιολόγηση
Ερωτήματα και εικασίες για το αν νομίζουν ότι μπορούν, από τώρα και στο εξής, να αντιμετω- πίζουν καλύτερα τα έντονα συναισθήματα τους.
Είμαι υπεύθυνος
Στόχοι: - Τα παιδιά να αναγνωρίσουν το ρόλο που παίζουν οι ενήλικες στη διατήρηση της ασφάλειας και της υγείας τους.
- Να βρουν τρόπους που μπορούν να αναλάβουν ευθύνη για τον εαυτό τους, την υγεία
και την ασφάλειά τους.
- Να συνειδητοποιήσουν τις υποχρεώσεις που έχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου
ηλικίας.
Τι μάθαμε:
Αναλύσαμε τη σημασία των λέξεων «υπευθυνότητα» και «ευθύνη» καθώς και τη σημασία του επιθέτου «συνεπής». Επίσης συζητήσαμε για τις δουλειές που κάνουν τα παιδιά στο σπίτι και στο σχολείο και για τις οποίες έχουν την ευθύνη. Οι ευθύνες είναι απαραίτητο μέρος της ζωής μας. Επίσης συζητήσαμε για την υπερηφάνεια που νιώθουμε όταν κάνουμε καλά μια δουλειά και για το πόσο ευτυχισμένοι νιώθουμε όταν ξέρουμε ότι έχουμε συμβάλει σ’ αυτό κι εμείς οι ίδιοι.
Τι κάναμε:
- Τα παιδιά –σε ζευγάρια- επέλεξαν μια δουλειά την οποία έκαναν αναπαράσταση της με παντομίμα στα ζευγάρια τους. Το άλλο παιδί έπρεπε να αναγνωρίσει την εργασία.
- Τα παιδιά αφού απάντησαν στην ερώτηση που τους δόθηκε: «ποιανού υποχρέωση είναι να φροντίζει για την ασφάλεια και την υγεία μου», έφτιαξαν μετά μια ιστορία για τον τοίχο με θέμα: «Οι άνθρωποι που φροντίζουν για την ασφάλεια και την υγεία μου».
- Τα παιδιά αφού χωρίστηκαν σε ομάδες, τους μοιράστηκαν κάρτες ανθρώπων που φροντίζουν για την ασφάλεια και ανθρώπων που φροντίζουν για την ασφάλεια και την υγεία τους. Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς που φροντίζουν για τη δική τους ασφάλεια και υγεία.
- Μετά τους μοιράσαμε υλικό για την κατασκευή λουλουδένιων σχημάτων με τη φράση στο κέντρο τους: «Προσέχω τον εαυτό μου». Οι απαντήσεις των παιδιών για το τι πρέπει να κάνουν γράφτηκαν στα πέταλα των λουλουδιών.
Αξιολόγηση
Μιλήσαμε με τα παιδιά για το μάθημα για το τι καινούριο έμαθαν και τα ενθαρρύναμε να ζητούν βοήθεια και συμβουλές όταν τα χρειάζονται.
Νοιάζομαι για το σώμα μου
Στόχος: Να βρουν τα παιδιά τη σύνδεση και τους τρόπους της φροντίδας του σώματός τους με τη βελτίωση της υγείας τους.
Τι μάθαμε:
Μελετήσαμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να νιώσουμε καλά με τον εαυτό μας.
Συζητήσαμε για το σώμα μας και όλα αυτά που κάνουμε για να το προσέχουμε.
Τι κάναμε:
- Ζητήθηκε από τα παιδιά να δείξουν διάφορες δεξιότητες και κινήσεις που μπορούν να κάνουν με το σώμα τους.
- Τα παιδιά σε ομάδες των τεσσάρων έψαξαν και βρήκαν γνωμικά και αποφθέγματα που έχουν σχέση με τη φροντίδα του σώματος. Πήραν ένα χαρτόνι και το χώρισαν στη μέση. Στο ένα μέρος κάθε ομάδα έγραψε το γνωμικό που βρήκε. Μια άλλη ομάδα κόλλησε στο άλλο μισό του χαρτονιού εικόνες που δείχνουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να διατηρήσουν το σώμα τους υγιές και καλά.
Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν τι έμαθαν σ’ αυτή τη δραστηριότητα και πώς θα το εφαρμόσουν πρακτικά.
Συμπεράσματα και παρατηρήσεις σχετικά με το πρόγραμμα
Με την υλοποίηση του προγράμματος «Διαπροσωπικές σχέσεις και ψυχική υγεία» προσπαθή- σαμε να μυήσουμε τα παιδιά σ’ ένα νέο –γι αυτά – τρόπο καλλιέργειας προσωπικών δεξιοτή- των, παροχής γνώσεων και ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων.
Το όλο πρόγραμμα ήταν μια πρόκληση για μας γιατί απαιτούσε το συντονισμό και τη συνεργα- σία τμημάτων και παιδιών διαφορετικού πολιτιστικού υπόβαθρου και συνηθειών (Ελλήνων και Ρομά).
Ο λόγος ήταν ότι μπορεί εδώ και χρόνια το σχολείο μας να λειτουργεί ως μεικτό όμως οι παρέες των παιδιών ήταν ως επί το πλείστον ομοιογενείς.
Κατ’ αρχάς, φροντίσαμε οι δραστηριότητες να άπτονται των ενδιαφερόντων και κυρίως των δεξιοτήτων τους.
Μέσα από τις ομάδες και τα παιχνίδια μάθησης, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους και βίωσαν διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας. Η συνεργασία των παιδιών ήταν φυσική και αβίαστη. Οι οποιεσδήποτε προκαταλήψεις ή στερεότυπα παραμερίστηκαν και τα παιδιά από- λαυσαν κυριολεκτικά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η όλη διαδικασία του προγράμματος κύλισε μέσα σ’ ένα κλίμα ασφάλειας εμπιστοσύνης και σεβασμού καθώς τα παιδιά αισθάνονταν ότι η συμβολή τους στην επιτυχία του μαθήματος ήταν σημαντική. Συνειδητοποίησαν επίσης κάποια κοινά πολιτισμικά - και όχι μόνο- στοιχεία μετα- ξύ τους και βρήκαν κοινούς τρόπους ανάληψης ευθυνών μέσα από τη λειτουργία ετερογενών ομάδων.
Ουσιαστικά οι μαθητές ένιωσαν μέλη ενός ενιαίου συνόλου, χάρηκαν τη συνεργασία με τους συμμαθητές τους και ένιωσαν ικανοποίηση με τη συμμετοχή της ομάδας τους στο πρόγραμμα.
Έτσι, ενισχύθηκαν οι μεταξύ τους σχέσεις που ήταν και ο γενικότερος στόχος του προγράμμα- τος.
Οι δυσκολίες που είχαμε να αντιμετωπίσουμε είχαν να κάνουν μόνο με το χρόνο διεξαγωγής του προγράμματος καθώς και με τον εμπλουτισμό του με άλλες δραστηριότητες και ομαδικών παιχνιδιών μάθησης. Σε γενικές γραμμές όμως προσπαθήσαμε να καλύψουμε όλες τις επιμέ- ρους ενότητες έστω και με μια τουλάχιστον δραστηριότητα.
Εν κατακλείδι το εν λόγω πρόγραμμα ανέδειξε ότι οι μαθητές μέσα από ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές αποκτούν όχι μόνο γνώσεις αλλά κοινωνικές δεξιότητες (επικοινωνία – συνεργασία), κριτική σκέψη και δημιουργικότητα.
